DE CLODIA

Primus testis in M. Caelium - qui accusatur quod legem Plautiam de vi violaverit - est Clodia, soror P. Clodii Pulchri, violentis popularium principis; hanc celebrem moecham Cicero verbis plenis callidis salibus adloquitur.

Res est omnis in hac causa nobis, iudices, cum Clodia, muliere non solum nobili, sed etiam nota; de qua ego nihil dicam nisi depellendi criminis causa.

32. Sed intellegis pro tua praestanti prudentia, Cn. Domiti, cum hac sola rem esse nobis. Quae si se aurum Caelio commodasse non dicit, si venenum ab hoc sibi paratum esse non arguit, petulanter facimus, si matrem familias secus, quam matronarum sanctitas postulat, nominamus. Sin ista muliere remota nec crimen ullum nec opes ad oppugnandum Caelium illis relinquuntur, quid est aliud quod nos patroni facere debeamus, nisi ut eos, qui insectantur, repellamus? Quod quidem facerem vehementius, nisi intercederent mihi inimicitiae cum istius mulieris viro-- fratre volui dicere; semper hic erro. Nunc agam modice nec longius progrediar quam me mea fides et causa ipsa coget. Neque enim muliebres umquam inimicitias mihi gerendas putavi, praesertim cum ea quam omnes semper amicam omnium potius quam cuiusquam inimicam putaverunt.

33. Sed tamen ex ipsa quaeram prius utrum me secum severe et graviter et prisce agere malit an remisse et leniter et urbane. Si illo austero more ac modo, aliquis mihi ab inferis excitandus est ex barbatis illis non hac barbula, qua ista delectatur, sed illa horrida, quam in statuis antiquis atque imaginibus videmus, qui obiurget mulierem et pro me loquatur, ne mihi ista forte suscenseat.

TRADUZIONE

Per noi tutta l'accusa stà in questa causa ( giudiziaria ), o giudici, contro Clodia, moglie non solo nobile ma anche nota; riguardo la quale io non dico nulla se non per respingere l'accusa di delitto.

32. Ma tu capisci con la tua grande saggezza di difensore che, o Cn. Domizio, c'è un'accusa soltanto con lei per noi. E se questa non dice di aver prestato il vasellame d'oro a Celio, anche se non dichiara di aver preparato il veleno a questo, noi agiremmo sfacciatamente, se noi la nominiamo madre famiglia diversamente da quanto richiede la santità delle matrone. Se invece, esclusa questa donna, non viene lasciata nè alcuna accusa (di crimine) nè alcuna risorsa per combattere gli accusatori di Marco Celio, qual'è la cosa che noi dobbiamo fare ai difensori (dell'accusato), se non che per respingere coloro i quali lo accusano? Cosa dunque avrei dovuto fare con più energia, se non mi intrattenevano le inimicizie tra me e il marito di costei...voglio dire con il fratello; sbaglio sempre qui. Ora parlerò moderatamente e non andrò oltre quel che la mia onestà e la causa stessa mi costringerà; poichè non ritenni di dovermi fare delle inimicizie femminili, soprattutto con colei che tutti ritenevano sempre come amica di tutti piuttosto che come nemica di qualcuno.

33. Ma tuttavia io chiederò innanzitutto a lei stessa se preferisce che io la tratti con severità, gravità, durezza all'antica o invece scherzosamente con dolcezza e cortesia. Se in quel primo modo burbero, qualcuno di questi barbuti dovesse essere chiamato da me, non con queste barbette delle quali lei è dilettata, ma di quella incolta che vediamo nelle statue e nei busti antichi, che rimprovera la donna e che parla in mia difesa affinchè quella non se la prenda con me.

Torna a Lesbia